Innovatieproces (vernieuwd)

Het innovatieproces

Veel innovaties falen. Veelal omdat we producten maken waar de doelgroep geen gebruik van wil maken. Het is daarom belangrijk om onderzoekend en iteratief te werk te gaan. Wees je bewust van je blinde vlekken en je aannames. Bovenal: wees bereid om op basis van wat je ontdekt en leert je idee aan te passen of zelfs te stoppen.

“Word niet verliefd op de oplossing die je hebt bedacht maar op het idee dat je op wil lossen”

Het innovatieproces helpt je bij:

Doelgroepgericht innoveren
Het beperken van de kans dat je veel tijd stopt in een initiatief wat weinig klanten of deelnemers zal trekken
Het loskomen van aannames die jij en je collega’s waarschijnlijk hebben rondom het idee en de doelgroep.
Houvast en duidelijkheid over de stappen die je kan zetten.

Goed om op te letten:

Het innovatieproces gebruik je bij het ontwikkelen van een nieuwe dienst of een nieuw product voor jouw organisatie. Bij een procesverandering hoef je dit proces niet te gebruiken. Dan kan je beter andere methoden gebruiken zoals Lean Six Sigma.
Het is geen lineair proces! Inzichten uit elke stap kunnen ervoor zorgen dat je terug wil gaan naar één van de vorige fases. Daarnaast doorloop je in elke fase de ronde vaak meerdere keren voordat je voldoende hebt geleerd om verder te gaan.
Gezond boerenverstand staat voorop. Is de investering voor je innovatie groot? Dan is het belangrijk dit vooraf goed te valideren en onderzoeken. Is het onderzoeken van het idee net zo kostbaar als gewoon starten? Start dan gewoon en zoek gaandeweg naar de lessen die je kan trekken uit feedback en resultaten. Blijf bereid je idee aan te passen!

Hieronder lees je meer over wat je per fase kan doen incl. hulpmiddelen die je daarbij kan gebruiken. Let op: dit is geen uitputtende lijst. Je kan uiteraard ook andere hulpmiddelen gebruiken.

Fase: onderzoeken probleem

Tijdens deze fase onderzoek je het probleem van de doelgroep dat jij graag op wil lossen. Zo ontdek je of de doelgroep het probleem daadwerkelijk ervaart, of de doelgroep het probleem de moeite waard vindt om op te lossen en welke alternatieve oplossingen er zijn. Pas als je het probleem goed begrijpt, kan je de beste oplossing creëren.

Stappenplan en hulpmiddelen voor fase ‘onderzoeken probleem’

Idee/probleem in kaart brengen: Het idee of een probleem dat je wilt oplossen zit in je hoofd. Je zult zien dat collega’s het idee/probleem net anders interpreteren dan jij. Daarom begin je met het beantwoorden van de belangrijkste vragen rondom je idee, zoals een afbakening van de doelgroep en een beschrijving van het probleem dat je oplost. Hier kan je bijvoorbeeld het Business Innovation Canvas of het Lean Canvas voor gebruiken. Hier zie je hoe je het Business Innovation Canvas invult. Zo gepiept! Binnen de sector wordt vaak de klantsegmentatie van Whize gebruikt. Deze kan je hier ook gebruiken. De ‘Empathy fase’ uit de design thinking methode biedt allerlei werkvormen en methodieken om je te verdiepen in het probleem van je doelgroep. Het customer insight canvas kan daar ook bij helpen.
Denk bij ‘partners’ ook na over potentiële toekomstige eigenaren van het product. Als het product in de toekomst wordt opgeschaald naar de hele sector, is het veelal niet meer passen voor een lokale bieb of POI om eigenaar te zijn. Het kan handig zijn de toekomstige potentiële eigenaar al in een vroeg stadium te betrekken.
Tijdens de rest van het innovatieproces kom je steeds terug bij je Business Innovation Canvas of je Lean Canvas. Op basis van hetgeen je leert pas je je idee (en dus ja canvas) continu aan.

Identificeer aannames: elke idee rust op aannames. Ook heb je aannames rondom het probleem dat je wilt oplossen. Realitycheck: uit onderzoek blijkt dat de meeste aannames niet (helemaal) kloppen. Dat geeft niet, maar het is belangrijk je hier bewust van te zijn. Schrijf de aannames op en bepaal welke het meest risicovol zijn. Dit kan je bijvoorbeeld op deze manier anpakken. De meest risicovolle aannames zijn aannames die je idee in duigen laten vallen als ze niet waar blijken te zijn. Je weet dus wat je moet onderzoeken voor je veel tijd en geld in het idee stopt. Voorbeelden van aannames: Doelgroep X wil dienst Y gebruiken. Doelgroep X ervaart probleem Z. Etc. Let op: zorg dat je aannames goed uit elkaar haalt.
Bijvoorbeeld: “de doelgroep kan en wil X doen.” Dit zijn 2 verschillende aannames!

Interviewen: De meest toegankelijke manier om aannames te valideren in de fase ‘onderzoeken probleem’ is het interviewen van je doelgroep. Let op: het is niet zo simpel als de doelgroep vragen wat ze willen. Mensen kunnen hun eigen gedrag niet voorspellen, dus vraag naar het heden en het verleden. Zo kan je wel vragen hoe ze bepaalde problemen ervaren, hoe ze die nu oplossen, welke andere oplossingen ze hebben overwogen, etc. The mom test is een hulpmiddel voor goede klantinterviews. Een ezelsbruggetje: de oprichter van autobedrijf Ford zei ooit “als ik mensen had gevraagd wat ze hadden willen hebben, hadden ze gezegd een sneller paard”. Wat mensen wel kunnen is uitleggen wat de nadelen zijn van een paard als vervoermiddel. Daar kan jij je oplossing vervolgens op aanpassen.
Je kan het problem interview canvas gebruiken om je eigen interview op te stellen. Dit is een hulpmiddel, geen kader!

Bestaande oplossingen zoeken: als het probleem wat jij wil oplossen de moeite waard is om op te lossen, dan heeft hoogstwaarschijnlijk iemand dat al eens geprobeerd of gedaan. Dit wil niet zeggen dat het probleem niet meer opgelost hoeft te worden! Wellicht vind jij een betere, goedkopere, makkelijkere oplossing. Het is wel goed om te weten welke alternatieve oplossingen er zijn (geprobeerd) en wat daar de voor- en nadelen van zijn. Zo hoef jij de fouten van voorgangers niet nogmaals te maken! Vergeet niet te kijken op Innovatiebieb om te checken of andere bibliotheken aan een soortgelijk idee werken. Vergeet je niet jouw idee ook op innovatiebieb te zetten? Tip: Google is your friend! Kan je niks vinden? Zoek verder. Er is iets. Echt!

Wat nu?

Heb je de stappen van de fase ‘onderzoeken probleem’ doorlopen? Kijk dan nog eens kritisch naar je idee. Is het nog steeds allemaal aannemelijk?

Je hebt keuzes te maken:

Pas het idee aan of niet
Ga door naar de volgende fase of voer (enkele) stappen van deze fase nog eens uit om meer te leren voordat je verder gaat.

Fase: Testen oplossing

In deze fase test je of de oplossing die je hebt bedacht bij jouw doelgroep in de smaak valt. Dat het probleem bestaat wil namelijk nog niet zeggen dat de doelgroep jouw oplossing ook wil hebben. Helaas kan je dit de doelgroep niet zomaar vragen. Weet je nog? Dit kan je wel vaststellen door het opzetten van een pilot of experiment. In deze fase onderzoek je (indien van toepassing) ook of de doelgroep bereid is voldoende te betalen voor jouw product of dienst.

Stappenplan en hulpmiddelen voor fase ‘testen oplossing’

Oplossing scherp stellen: Wellicht had je in de vorige fase al een idee voor ogen. In dat geval is dit het moment om die goed scherp te stellen. Op basis van alles wat je hebt geleerd; wat is de meest passende oplossing? Je kan hierbij weer je Lean Canvas of Business Innovation Canvas gebruiken.

Misschien had je in de vorige fase nog geen product/dienst/oplossing voor ogen en heb je alleen onderzoek gedaan naar het probleem. Dan is het nu tijd om te brainstormen over een passende oplossing. Je kan hiervoor bijvoorbeeld brainstormtechnieken gebruiken. De oplossing die je hebt uitgewerkt kan je uitwerken in een Business Innovation Canvas of Lean Canvas.

In deze fase wordt vaak cocreatie gebruikt om samen met de doelgroep een oplossing te bedenken. Dit kan zeker waardevol zijn, maar let op! Dat de doelgroep heeft meegedacht over de oplossing, is absoluut geen garantie dat ze de oplossing gaan gebruiken. Je zult dus nog steeds moeten experimenteren om het potentiële succes van je oplossing te toetsen.

Pilot/experiment opzetten en uitvoeren: Een goed experiment is een experiment dat de goedkoopste, snelste en eenvoudigste manier is om te leren of er behoefte is aan je idee. Er zijn tal van manieren om dit te doen. In het boek ‘business ideeën testen’ staan 44 vormen waardoor je je kan laten inspireren. Zorg dat je vooraf bespreekt wat en hoe je gaat meten (bijv. aantal bezoekers, aantal aanmeldingen, aantal muisklikken etc.) en vanaf welke resultaten het idee wat jullie betreft levensvatbaar is (bijv. minimaal 100 bezoekers in 2 weken). Je kan ook een experiment canvas hiervoor gebruiken.

Hulp nodig bij het opzetten van een goed experiment? Neem contact op met het kernteam innovatie via info@innovatiebieb.nl.

Resultaten analyseren, aannames bijwerken en idee scherpstellen: jouw experiment levert data en gegevens op. Deze kan je analyseren en toetsen aan de vooraf gestelde verwachtingen. Bovendien kan je vaststellen welke aannames nog risicovol zijn en welke reeds zijn onderzocht. Zo hou je overzicht in wat je nog moet testen/onderzoeken. Op basis van je resultaten stel je je idee bij. Je kan aanpassen, stoppen en doorgaan. Vaak wordt deze fase enkele keren doorlopen om tot voldoende inzichten te komen.

Fase: Ontwikkelen en groeien

Gefeliciteerd! Je hebt een concept ontwikkeld waar jouw doelgroep behoefte aan heeft. Nu is het de kunst het product en de dienst helemaal te ontwikkelen en het vervolgens te laten groeien door meer deelnemers/klanten te werven. Net als bij de vorige fases geldt ook in deze fase dat je zult moeten experimenteren en onderzoeken wat de beste weg is.

Stappenplan en hulpmiddelen voor fase ‘ontwikkelen en groeien’

Product en marketing ontwikkelen: afhankelijk van de experiment vorm die je hebt gekozen is je product nu klaar of gaat het nu pas echt ontwikkeld worden. Vergeet niet ook tijdens de ontwikkeling te blijven testen en feedback op te halen. Sommige ogenschijnlijk kleine keuzes (zoals een bepaalde functionaliteit wel of niet toevoegen of de dag waarop iets georganiseerd wordt) kunnen het succes maken of breken. Blijf de technieken van de vorige fase daarom toepassen.

Als het product klaar is, wordt het tijd om klanten of deelnemers te werven. Het is slim om marketing- en communicatieprofessionals hierbij aan te haken. Kies kanalen, communicatiemiddelen en een stijl die passen bij jouw doelgroep. Wellicht heb je ideeën die ervoor zorgen dat je meer naamsbekendheid krijgt of die ervoor zorgen dat deelnemers anderen aanbevelen om ook mee te doen. Het ordenen van je ideeën kan je doen met de pirate funnel.

Experimenteren, resultaten analyseren en optimaliseren: Het marketing idee dat leidt tot de groei die je ambieert is vaak niet 1,2,3 gevonden. Zorg dat je ook hiermee experimenteert! Probeer ideeën klein en snel uit en pas ze aan op basis van de resultaten en feedback. Pas bijvoorbeeld je kanaal, je boodschap of de uitstraling aan. Zet niet al je middelen in één keer in. Lukt het echt niet om dat idee te vinden waardoor klanten voor de deur staan te wachten? Dan moet je waarschijnlijk terug naar één van de vorige fasen.

Fase: Borgen en opschalen

Als je meer klanten of deelnemers krijgt, moet je je belofte ook waar kunnen maken. Daarom implementeer je in deze fase de interne werkwijze die nodig is om het product of de dienst te kunnen verzorgen. Als het idee (nog) meer kost dan dat het oplevert, moet je ook op zoek naar duurzame vormen van financiering hiervoor. Tot slot: onthoud andere bibliotheken of POI’s de kans niet om ook gebruik te maken van jouw product of dienst!

Stappenplan en hulpmiddelen voor fase ‘borgen en opschalen’

Let op: afhankelijk van de aard van je innovatie, kunnen de stappen in deze fase in elkaar overlopen.

Implementeren en borgen in eigen organisatie: Een product of dienst leveren gaat vrijwel nooit zonder er energie in te stoppen. Medewerkers moeten klaar staan om de dienst uit te voeren en deelnemers/klanten verder te helpen. Hier zorg je voor tijdens de implementatiefase. Je zorgt dat medewerkers voldoende tijd en expertise hebben om hun rol te vervullen. Misschien moet je hiervoor op zoek naar nieuwe collega’s.

Als deelnemers (genoeg) betalen voor je dienst om de kosten te kunnen dekken heb je een nieuw verdienmodel ontwikkeld. Dit is echter lang niet altijd (meteen) het geval. Ga indien nodig op zoek naar een duurzame vorm van financiering voor dit idee. Dit kan ook gezamenlijk door bibliotheken worden opgepakt. Zie hiervoor de volgende stap.

Borgen in netwerk:

Sommige innovaties zijn gebaat bij een lokaal karakter. Andere innovaties (zeker met een digitaal karakter) kunnen beter in samenwerking met de sector worden opgeschaald. Denk aan een digitale tool die ontwikkeld is en door alle bibliotheken in Nederland gebruikt zou kunnen worden. Dan is het handig om ontwikkeling en onderhoud van de tool en marketingactiviteiten gezamenlijk op te pakken. Ook een duurzame vorm van financiering zou landelijk opgepakt kunnen worden. Per innovatie kan worden bepaald welke onderdelen wenselijk zijn om gezamenlijk op te pakken en welke lokaal georganiseerd worden/blijven. Heb je hulp nodig bij deze afweging? Neem dan contact op met het kernteam Innovatie. Momenteel wordt onderzocht hoe borgen binnen het netwerk nog beter kunnen worden aangepakt. Zodra hier meer over bekend is, lees je dit hier terug.

Opschalen andere biebs: tijdens de vorige stappen heb je afgesproken hoe de organisatie achter jouw product wordt opgezet. Je weet wat je als bieb zelf gaat oppakken en wat eventueel regionaal of landelijk wordt georganiseerd. Nu is het tijd om ook andere bibliotheken in Nederland van jouw innovatie de vruchten te laten plukken. Veelal is ‘eigenaarschap’ van het product hier een vraagstuk, want het voelt niet logisch om één lokale bibliotheek eigenaar te laten (en daarmee verantwoordelijk te maken voor service, bijbehorende diensten, onderhoud, doorontwikkeling etc.) van een product dat door de hele sector gebruik wordt gemaakt. Tip: maak een lijst van organisaties bij wie het eigenaarschap wel zou kunnen passen en ga met deze partijen in gesprek. Het is hierbij belangrijk dat je hebt nagedacht over de businesscase. Wellicht is er sprake van langdurige subsidie of gaan bibliotheken betalen in een abonnementsmodel. Het moet voor een potentiële (nieuwe) eigenaar ook financieel aantrekkelijk zijn om het eigendom over te nemen. Binnen de bibliotheeksector wordt momenteel onderzocht hoe dit vraagstuk makkelijker kan worden opgelost. In de tussentijd hoef je dit natuurlijk niet alleen te doen. Neem dan contact op met een regionale innovatiemanager, de POI of met het kernteam innovatie via info@innovatiebieb.nl. Zij helpen je graag verder.

Altijd handig

In elke fase van het proces moet je waarschijnlijk stakeholdes overtuigen. Denk aan je leidinggevende, die bereid moet zijn tijd en geld te investeren in jouw idee. Daarom is het handig altijd je verhaal scherp te hebben, bijvoorbeeld in de vorm van een pitch. Hier krijg je tips voor een ijzersterke pitch. Ook kan je het Pitch Canvas gebruiken.

Hulp nodig?

Het klinkt allemaal zo makkelijk, maar als je aan de slag gaat kan dat tegenvallen. Hulp nodig? Neem contact op met het kernteam innovatie via info@innovatiebieb.nl.

Alle hulpmiddelen/downloads

Pitch Canvas
Experiment canvas
Business Innovation Canvas
Problem interview canvas
Risicovolle aannames
Customer insight canvas